Godet sërish Zana Avdiu, denoncon kulturën maço mes shqiptarëve pas gjyqit për vrasjen në Pratteln

“Dhuna shihet si një metodë e pranueshme për të disiplinuar gratë”

Zana Avdiu, ndërgjegjja feministe e Kosovës, komenton gjyqin për vrasjen në Pratteln. 31-vjeçarja e sheh rastin si një pasqyrim të një sistemi shtypës që normalizon dhunën ndaj grave.

Zana Avdiu (31) është diçka si ndërgjegjja feministe e Kosovës. Për një kohë të gjatë ajo ishte një mysafire e mirëseardhur në emisionet televizive të Kosovës, ku gjithmonë dinte të pohohej kundër mbizotërimit të burrave dhe denonconte kulturën maço në rajonin shqiptar. Ajo preferon të avokojë për grupet e margjinalizuara. Në fund të vitit 2023, qëndrueshmëria e tyre u shpërblye. Zana tani drejton talk show-n e saj dhe preferon të ftojë gra në emisionin e saj – një moment historik në vendin e ri ballkanik.

Në Zvicër ajo njihet më së shumti për kritikat e saj ndaj Granit Xhakës, i cili në mënyrë demonstrative ia rrëmbeu krahut para tifozëve kundërshtarë në ndeshjen kundër Serbisë. Ajo më pas e përshkroi atë në një talk show si një „djalë rruge – me sjellje të këqija“, ndërsa shumë kosovarë e festuan gjestin e Xhakës si një shenjë sfide fitimtare ndaj serbëve. Edhe babai i Granitit i është bashkuar në transmetim live dhe e ka sharë e kërcënuar keq Zanën. Që atëherë, ajo është parë si një flamur i kuq për shumë shqiptarë të diasporës. Megjithatë, ajo nuk e lejon veten të mbyllet.

Në përgjigje të kërkesës së gauetës „Blick“, Zana tani ndërhyn në gjyqin për vrasjen në Pratteln ku përfshihet një familje nga Kosova. Vjehrri i Adelina T. Bamir T. vrau gruan e larguar të djalit të tij në vitin 2020, sepse ajo donte të denonconte burrin e saj për dhunë në familje dhe ta divorconte. Gjyqi tani ka përfunduar dhe aktgjykimi pritet të hënën e ardhshme.

Rasti tragjik është përfaqësues i shumë problemeve në shoqërinë shqiptare dhe diasporë. “Ky rast nuk mund të shihet i izoluar, por pasqyron një sistem shtypës që normalizon dhunën ndaj grave”, thotë Zana. “Në shumë familje, dhuna shihet si një metodë e pranueshme për të ‘disiplinuar’ gruan dhe për të mbajtur kontrollin mbi të“.

Shoqëria shqiptare është thellësisht patriarkale dhe hierarkitë familjare janë të përcaktuara qartë: “Nusja shihet si dikush që hyn në një sistem të vendosur – si një shtesë, si të thuash. Kjo është arsyeja pse ajo duhet të përshtatet dhe t’i bindet vjehrrit të saj“.

Divorci është veçanërisht i padëshiruar në pjesë të kulturës shqiptare: “Shpesh shihet si një dështim i burrit dhe familjes së tij dhe jo si një zgjidhje për një marrëdhënie të dështuar. Në shumë raste, divorci nuk është fundi i konfliktit, por fillimi i një lufte për dominim dhe kontroll.

Familjet në diasporë janë shpesh më konservatore sa i përket vlerave dhe kulturës sesa në Kosovën urbane, kishte thënë Zana për „Blick“ në vitin 2023, transmeton portali Shtegu. Nga këndvështrimi i saj, është paradoksale: “Gratë shqiptare jashtë vendit kanë akses më të mirë në arsim dhe për këtë arsye janë më të pavarura financiarisht”. Por aty ku mbaron shteti dhe fillon privati, gratë nga Prishtina, për shembull, janë më të lira se disa gra në diasporë. Ajo e sheh si arsye integrimin e pamjaftueshëm të disa familjeve.