Vajza kosovare duhej t’u nënshtrohej 113 operacioneve për t’i shpëtuar vdekjes

Një vajzë adoleshente ka pasur seriozisht mbipeshë. Pas një reduktimi të stomakut, ajo pothuajse vdiq dhe kaloi nëntë muaj në spital. Ndonjëherë ajo operohet çdo dy ditë

“Lift me up, Hold me down, Keep me close, Safe and sound”: “Një këngë e Rihannas interpretohet gjatë çdo operacioni”, thotë Vlata Gashi. Kjo e re është një fanse e madhe e këngëtares R’n’B. Disa tekste nga këngët e saj janë përshtatur dhe postuar në dhomën e saj në shtëpinë e prindërve të saj. “Do të doja shumë të ndiqja një nga koncertet e saj”, thotë Vlata, tani 20 vjeç. Fatkeqësisht, Rihanna nuk po performon në Zvicër.

“Lift Me Up” është kënga e saj e preferuar, një këngë që i jep forcë. Dhe ajo me të vërtetë kishte nevojë për të kapërcyer gjithçka që i ndodhi. Sepse fakti që Vlata Gashi është ende gjallë është një mrekulli: dy vite më parë asaj iu desh t’u nënshtrohej 113 operacioneve për shkak të komplikimeve të rënda që lindën pas zvogëlimit të stomakut. “Beobachter” ka dosje të plota mjekësore si dhe dokumente të tjera.

Në vitin 2022: Vlata Gashi ka BMI prej 36.2. Sipas përcaktimit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, nga një indeks i masës trupore (BMI) prej 25, një është mbipeshë, nga 30, një është obez. Vajza e re, në atë kohë 17 vjeçe, ishte monitoruar prej kohësh për mbipeshën e rëndë.

Stigmatizimi i njerëzve me yndyrë dhe mbipeshë

Vlata Gashi ka dashur të humbasë peshën, pasi e kanë lodhur fjalët që shkaktojnë faj, si “ke faj”, apo “ha më pak”. Në shoqërinë tonë, njerëzit me mbipeshë shpesh konsiderohen gabimisht dembelë. Dhe ato trajtohen në përputhje me rrethanat. Për ta mbrojtur atë, ne nuk përmendim identitetin e saj të vërtetë.

Vlata Gashi tregon me fjalët e saj: në moshën dhjetë vjeçare filloi dietën e saj të parë. Pa sukses. Gjatë disa viteve, ajo shtoi gjithnjë e më shumë peshë. Ajo thotë se ha sasi të mëdha ushqimi, kryesisht vetëm në shtëpi, sepse i vjen turp dhe nuk do që ta shohin të tjerët. Ajo nuk mund të ndalet.

Më shumë se një miliard njerëz në botë janë obezë: kjo përfaqëson një në pesë gra dhe një në shtatë burra.

Ajo ka një “fytyrë të bukur”, por “trup të keq”, i thonë disa gra në familjen e saj në Kosovë, duke e krahasuar shpesh me motrën e saj të dobët. Vlata ka lindur në Zvicër dhe shpesh kthehet në vendlindje gjatë pushimeve. Në shkollë, ajo është e qetë dhe e matur. Ajo vuan në heshtje.

Për shumicën e pacientëve, pjesa më e keqe është stigma që shoqëron sëmundjen, shpjegon Marco Bueter. Ky mjek është drejtor kirurgjik i qendrës së obezitetit në Spitalin Universitar të Cyrihut dhe Spitalin Männedorf. Marco Bueter është gjithashtu president i Shoqatës Zvicerane për Studimin e Obezitetit dhe Sëmundjeve Metabolike (SMOB). Sipas tij, kjo sëmundje kronike nuk mund të kurohet, por mund të trajtohet.

Për Vlata Gashin zgjidhja është kirurgjia gastrike

Gjyshi, kushëriri dhe halla e saj të gjithë iu nënshtruan një operacioni për tkurrjen e barkut. Me sukses. Vlata gjithashtu dëshiron ta kalojë këtë; ajo do të operohet nga mjeku që tashmë ka trajtuar të dashurit e saj.

Në Zvicër zbatohen udhëzime strikte për trajtimin kirurgjik të obezitetit. Kostot prej rreth 15 000 deri në 18 000 franga për ndërhyrje, për shembull, mbulohen nga sigurimi shëndetësor vetëm nëse BMI e pacientëve është më e madhe se 35. Dhe vetëm nëse një terapi dyvjeçare nuk e ka lejuar pacientin të humbasë peshë.

Vlata Gashi i plotëson kriteret. Nëna e saj firmos pëlqimin për operacionin, pasi Vlata në atë kohë ishte ende e mitur. Krahasuar me operacionet e tjera të barkut, rreziqet e zvogëlimit të stomakut janë relativisht të ulëta. Frekuenca e komplikimeve serioze është midis 1 dhe 3%.

Më 11 janar 2022, vajza do t’i nënshtrohet një operacioni bypass gastrik në një spital të miratuar për këtë qëllim. Stomaku pritet pak poshtë ezofagut, duke krijuar një bark të vogël dhe duke transportuar ushqimin përmes një unaze të zorrëve të hollë të lidhur me të. Pacientët më pas ndjejnë një ndjenjë të ngopjes, edhe pasi kanë ngrënë në sasi të vogla, dhe kështu humbin peshë.

Një operacion bypass gastrik zakonisht zgjat rreth dy orë. Qëndrimi në spital zakonisht zgjat dy deri në tre ditë. Por në rastin e Vlata Gashit do të zgjasë nëntë muaj. Sepse lindën komplikime për të. Komplikime që i vënë në rrezik jetën.

Një muaj koma

Menjëherë pas operacionit, Vlata tashmë ankohej për dhimbje të forta. Ajo vjelli vazhdimisht një lëng rozë, viskoz, tregojnë të dhënat e saj mjekësore. „Pikonte mbi fustanin tim të spitalit, në dysheme, unë isha kaq e përzier“, kujton ajo. Dhimbja ishte e padurueshme.

Specialisti që e ka operuar nuk është i pranishëm, çka konsiderohet si shkelje e dyshuar e rregullores në fuqi. Sigurimi i përgjegjësisë spitalore është në kontakt me avokaten e Vlata Gashit për këtë çështje. E kontaktuar nga “Beobachter”, mjeku në fjalë nuk dëshiron të komentojë për rastin, transmeton portali Shtegu.

Vlatës i jepen qetësues. „Unë thjesht nuk u mora seriozisht“, thotë ajo në retrospektivë. Një skanim nuk kryhet deri të nesërmen. Kjo zbulon një pengesë të zorrëve, pra një bllokim të pjesshëm ose të plotë të zorrës së hollë ose të zorrës së trashë. Ky është një ndërlikim që ndodh rrallë gjatë operacionit abdominal, por është i rrezikshëm sepse është i rrezikshëm për jetën. “E nevojshme ndërhyrja e menjëhershme”, thuhet në dosje.

Vlata Gashi u transferua shpejt nga Rega në spitalin më të afërt universitar. Gjatë fluturimit, ajo pësoi sindromën e shqetësimit akut të frymëmarrjes pasi të vjellat hynë në mushkëri. Edhe këtu përfshihet prognoza jetike. Sapo mbërriti në spitalin universitar, ajo iu nënshtrua menjëherë një operacioni. Vlata është në koma.

Më 7 shkurt 2022, një ditë para ditëlindjes së saj të 18-të, ajo zgjohet. Pas gati katër javësh. Balona me shumë ngjyra varen në fund të shtratit të saj në njësinë e kujdesit intensiv, ndërsa një 18 argjendi noton lehtë në ajër. Vajza mendon se mund të kujtojë kohën e kaluar në koma. Ajo dëgjoi se si njerëzit po flisnin për të: një mjek do ta kishte shpëtuar, por ai nuk punon më në klinikë dhe nuk dëshiron të flasë me ne.

Thuhet se adoleshentja ka pasur përvoja afër vdekjes. „Ishte traumatike“. Më vonë ajo shkroi në ditarin e saj: “Vura re që mjekët po diskutonin rastin tim, ata nuk e dinin nëse do të mbijetoja. Kam ëndërruar se isha në një dhomë të bardhë me një derë të zezë. Vazhdova të doja të shkoja te dera e zezë, por dikush e mbante të mbyllur. Jam e sigurt se ishte gjyshi im që nuk donte që unë të largohesha kaq e re”.

Një operacion çdo dy ditë

Kur zgjohet, Vlada Gashit i është fryrë fytyra, ndërsa barku është “fushë beteje e hapur”. Ajo bëhet e varur nga opioidet, qetësuesit e fuqishëm të dhimbjes dhe ushqehet me pika. “U ndjeva si një copë mishi”, rrëfen ajo. Çdo dy ditë ajo duhet të operohet, sfungjerët dhe veshjet në plagën e hapur në stomak duhet të rinovohen, çdo herë nën anestezi të përgjithshme. Një sprovë skëterrë, edhe për ata të afërt.

“Ishte në spital që motra ime takoi burrin e saj aktual. Vëllai im u bë shoku im më i mirë gjatë kësaj periudhe”, thotë Vlada, duke përveshur mëngët e pulovrës së saj të zezë Nike. E vetmja gjë pozitive për qëndrimin e saj.

Ajo është një luftëtare. Me një stoma, një hapje kirurgjikale të krijuar në zorrën e trashë ose në zorrën e hollë për të evakuuar jashtëqitje, ajo mundi të largohet përfundimisht nga spitali në tetor 2022. Pas 40 javësh të gjata. Ajo do të duhet të mbajë stomën për një vit, kujdesin dhe mirëmbajtjen do ta bëjë nëna e saj.

Të ardhmen e shikon me optimizëm

Në shkurt të vitit 2023, pas kësaj “pauze të detyruar” njëvjeçare, ajo vazhdoi praktikën e saj si menaxhere kujdestarie. Ajo e kalon provimin përfundimtar në verën e vitit 2024. Sot, ajo punon tre ditë në javë si punonjëse në kompaninë e saj të trajnimit, një EMS.

Në shkollën profesionale, ajo lidhi një miqësi të thellë me dy nxënës të tjerë. Ata e mbështesin atë dhe e ndihmojnë të rifitojë një terren në jetën e përditshme. “Kam ndryshuar. Sot them atë që nuk më shkon. Nuk kam më frikë të shpreh mendimin tim”, thotë Vlada. Një ndryshim karakteri që i bën mirë, “fat në fatkeqësi”. Ajo ka rritur vetëbesimin dhe po kalon mirë. Por edhe sepse ndjehet më mirë në trupin e saj.

A ia vlente ky operacion? “Jo”, thotë Vlada Gashi. “Nuk do ta bëja më. Çmimi ishte thjesht shumë i lartë. Megjithatë ajo e sheh pozitivisht të ardhmen. “Dua të eci përpara dhe më në fund të kthej faqen”. Katër piercing shkëlqejnë në veshët e saj dhe një në hundë. Qerpikët e saj janë të përdredhur, disa byzylykë shumëngjyrësh varen nga kyçet e dorës.

Një shumë pesëshifrore për heqjen e një ankese

Një avokat i specializuar në përgjegjësinë civile dhe ligjin e sigurimeve e ndihmon atë në nivel ligjor. Spitali ku u krye bypass-i gastrik nuk pranoi të merrte përgjegjësi. Sigurimi i spitalit nuk njeh asnjë defekt. Për shkak të seriozitetit të situatës dhe fatit të Vlada Gashit, ajo ofron një shumë pesëshifrore në mënyrë që e reja të heqë dorë nga ankesa, sqaron avokati. Ajo pyet nëse dëshiron ta pranojë këtë propozim.

Vlada Gashi së fundmi ka bërë një tatuazh me „dashuri“, „lumturi“ dhe „paqe“ me karaktere japoneze për të mbuluar një plagë në krahun e saj të djathtë. E majta është zbukuruar me një zemër me një spirancë, të njëjtin tatuazh si gjyshi i tij. Në kujtim të këtij të fundit, i cili vdiq në vitin 2017. Ai ishte në marinë. Vlata ishte mbesa e tij e preferuar. Dhe ai e shpëtoi nga “dera e zezë” ndërsa ajo ishte në koma.

Ajo është ende e bindur për këtë. Ajo këndon refrenin e këngës së Rihanna-s „Lift Me Up“: „Lift me up, Hold me down, Keep me close, Safe and sound“. Më mbaj fort, të sigurt dhe të shëndoshë.