BANORËT E GJADRIT TË SHQETËSUAR PËR „BURGUN“ QË DO TË NDËRTOHET NË FSHATIN E TYRE
Aty ku po ndërtohen akomodimet e azilit, banorët ndihen të injoruar dhe vënë në pikëpyetje marrëveshjen me Romën. Reportazh i gazetës austriake „Der Standard“ nga Gjadri
Mbi shkurre gumëzhin grerëzat, tashmë vjen era fiku. Megjithatë, ka ende pak për të sugjeruar se këtu do të ndërtohet një kamp për 3 000 emigrantë. Toka pas mbështjelljeve të telit që mbante një tabelë që lexonte „Zonë Ushtarake“ u trazua dhe më pas u rrafshua. Por automjetet e ndërtimit tani janë sërish në ngecje. Disa lopë kullosin rehat dhe dhitë kërkojnë ushqim në hyrjet e tunelit të bllokuar që të çojnë në mal. Brenda malit është një sistem i madh bunkeri ku ishin ruajtur rreth 50 avionë luftarakë kinezë gjatë epokës komuniste.
Këtu në këtë bazë ushtarake, ngjitur me fshatin Gjadër, me një popullsi prej 2 000 banorësh, pranë qytetit verior shqiptar të Lezhës, në muajt e ardhshëm do të ndërtohen ndërtesa. Refugjatët me varka do të sillen nga Italia përtej Adriatikut. Kampi nuk paguhet vetëm nga shteti italian, këtu duhet të zbatohet edhe ligji italian. Shteti shqiptar nuk ka më asgjë për të raportuar – diçka që ekspertët kushtetues e konsiderojnë të paligjshme. Megjithatë, Gjykata Kushtetuese shqiptare miratoi projektin. Në veçanti, fakti që migrantët nuk lejohen të largohen nga kampi – ndoshta për muaj të tërë – po shkakton kritika. Nuk ka pasur kurrë më parë një kufizim kaq masiv të lirisë në Europën demokratike; bie ndesh me konventën e të drejtave të njeriut.
Në fshatin Gjadër, shumë mendojnë se këtu do të ndërtohet një lloj burgu. Askush nuk e di se kush do të vijë saktësisht – por ndoshta nuk do të jenë familjet sepse mbrojtje e veçantë duhet t’u jepet veçanërisht të miturve. Banorët e fshatit katolik me kishën e tij të bukur famullitare dhe varret e zbukuruara me dashuri në varreza janë të shqetësuar se njerëzit që trajtohen si të burgosur këtu mund të sëmuren mendërisht.
40-vjeçarja Mariana Ndoci, e cila po u shërben disa vizitorëve në kafenenë e fshatit, beson se projekti italian është në përgjithësi një “eksperiment social”. Ata duan të zbulojnë se si dhe nëse diçka e tillë funksionon. „Por kur i mbani njerëzit robër për kaq gjatë, ata bëhen agresivë. Po sikur disa prej tyre të përpiqen të dalin nga kampi?“ Ndoci dhe fshatarë të tjerë kritikojnë se as nuk u pyetën nëse ishin dakord me kampin italian në Gjadër. Ata thjesht u paraqitën me një fakt të kryer nga vetë qeveria e tyre.
Vizitorët e tjerë të kafenesë pajtohen. Është gjithashtu e çuditshme që Italia as që i paguan asgjë shtetit shqiptar. Kjo më bën të dyshoj. Në fakt, autoritetet italiane janë angazhuar vetëm për transferimin e 16.5 milionë eurove si një lloj paradhënie në një llogari të posaçme në thesarin shqiptar – nga e cila do të paguhen shpenzimet. Disa njerëz në Gjadër dyshojnë se mund të ketë diçka tjetër pas marrëveshjes. Parukieri Armando Hamolli thotë se qeveria shqiptare këtë e bën vetëm për interesin e saj. Megjithatë, ai pret që të paktën të krijohen vende pune për popullatën vendase. Në fund të fundit, kampit do t’i duhet një kuzhinë, një qendër mjekësore dhe njerëz për të mirëmbajtur ndërtesat.
Sipas marrëveshjes me Italinë, “numri i përgjithshëm i emigrantëve që qëndrojnë në territorin shqiptar në të njëjtën kohë në përputhje me këtë protokoll nuk mund të kalojë 3000 persona”. Është e diskutueshme nëse kjo do të arrijë efektin parandalues që Italia me sa duket dëshiron, transmeton portali Shtegu. Pse duhet të vijnë më pak emigrantë nga Afrika në Itali përtej Mesdheut nëse probabiliteti për të shkuar në Shqipëri në vend të BE-së mbetet shumë i ulët? Mund të duhen muaj për të sqaruar nevojat për mbrojtje të emigrantëve në Shqipëri dhe ndërkohë dhjetëra mijëra mund të zbarkojnë sërish në Itali. Sipas marrëveshjes, avokatët dhe organizatat ndërkombëtare që kujdesen për azilkërkuesit, si dhe agjencitë e BE-së, do të kenë akses në kamp.
Megjithatë, protokolli ndërmjet Italisë dhe Shqipërisë, i cili hyri në fuqi në mars, parashikon përjashtime të shumta për autoritetet italiane: nuk kërkohet leje ndërtimi për të ndërtuar ndërtesat në kamp dhe ndërtesat janë të përjashtuara nga taksat dhe taksat doganore. Edhe italianët që janë të punësuar në kamp nuk duhet të paguajnë tatimin mbi të ardhurat apo kontributet e sigurimeve shoqërore në Shqipëri. Nuk ka kufizime apo kontrolle të monedhës se sa euro mund të sillni në Shqipëri. Stafi italian gjithashtu nuk ka nevojë për viza. Kushdo që qëndron në Shqipëri për më shumë se 90 ditët e lejuara, do t’i lëshohet „një dokument identiteti („leje individuale“) pa pagesë me kërkesë të thjeshtë“, sipas protokollit.
Protokolli është i vlefshëm për pesë vitet e ardhshme – megjithëse nëse asnjë parti nuk kundërshton, ai do të „zgjatet në heshtje edhe për pesë vjet të tjera“. Në portin e Shëngjinit, jo shumë larg Gjaderit, tashmë po ndërtohet intensivisht një kompleks ku emigrantët do t’i nënshtrohen një kontrolli fillestar përpara se të vijnë në kampin aktual. Pritet që vetë kampi të përfundojë deri në tetor.