Pesë pasojat e pashmangshme globale pas sulmeve të Trumpit
Vendimi i Shteteve të Bashkuara për të goditur uzinat bërthamore të Iranit dhe për t’i shkatërruar ato plotësisht përbën një rrezik të trefishtë: eliminimin e kërcënimit, pamundësinë e Teheranit për t’u hakmarrë dhe izolimin përfundimtar të regjimit të ajatollahëve
Pra, Donald Trumpi mori përsipër të gjitha rreziqet. Së pari, të njoftohet shkatërrimi total i lokacioneve bërthamore iraniane të shënjestruara nga bombarduesit e fshehtë B2 të Forcave Ajrore Amerikane, pas sulmeve të natës në instalimet Fordo, Natanz dhe Isfahan. Pastaj, ajo e arritjes, asgjë më shumë dhe asgjë më pak, të një dorëzimi të njëpasnjëshëm të regjimit iranian, i cili mbetet i kërcënuar nga sulme të reja.
„Ose mbretëron paqja, ose tragjedia për Iranin do të jetë shumë më e madhe se ajo që kemi përjetuar në tetë ditët e fundit“, tha ai mbrëmë. Mbani mend, kanë mbetur ende shumë objektiva. Kjo sonte ishte padyshim më e vështira dhe ndoshta më vdekjeprurësja. „Por nëse paqja nuk arrihet së shpejti, ne do t’i sulmojmë këto objektiva të tjera me precizion, shpejtësi dhe aftësi“, tha Trump në fjalimin e tij të parë zyrtar pas sulmeve.
Këto dy rreziqe e vënë në provë jo vetëm Iranin, por të gjithë rajonin dhe veçanërisht Izraelin. Duke goditur centralet bërthamore, Donald Trump po imponon gjithashtu ligjin e tij në Lindjen e Mesme dhe po u tregon evropianëve se përpjekjet e tyre për të negociuar me Teheranin janë të pavlera për Shtëpinë e Bardhë. Pra, me çfarë lloj bote po zgjohemi këtë të diel, më 22 qershor? Në një botë që duket kështu.
1
IRANI, I DËNUAR TË KAPITALIZOJË
Logjika e sulmeve të vendosura nga Donald Trump është e paepur: regjimi i Teheranit tani duhet të kapitullojë. Në çfarë forme dhe si? Vështirë të thuhet. Në fjalimin e tij të shkurtër, Presidenti i SHBA-së kërkoi që „të mbretërojë paqja“, përndryshe ai do të niste sulme të reja. A do të thotë kjo se ai po pret që Udhëheqësi Suprem i Iranit, Ali Khamenei, të bëjë një deklaratë zyrtare se po braktis programin e tij bërthamor? A do të thotë kjo që Irani duhet të angazhohet për të bërë paqe me Izraelin? Për momentin, këto dy objektiva duken të paarritshme në afat të shkurtër. Anasjelltas, nëse Irani hakmerret siç premton, do të vihet në lëvizje një cikël i frikshëm ngjarjesh. E frikshme, sepse asgjë sot nuk na lejon të parashikojmë një ndryshim paqësor të regjimit në vend.
2
IZRAEL, FITORE E BRISHTË
Fitorja izraelite është paradoksalisht njëkohësisht totale dhe shumë e brishtë. Total, sepse Benjamin Netanyahu arriti atë që kishte dashur të arrinte gjithë jetën e tij: çmontimin përfundimtar të programit bërthamor të Iranit, i arritur me mbështetjen e palëkundur ushtarake të Shteteve të Bashkuara. I brishtë, sepse Izraeli e gjen veten në pozicionin e një vendi që shkel ligjin ndërkombëtar pa u ndëshkuar, duke ia rrëmbyer vetes të drejtën për të nisur një luftë parandaluese. Deri më tani, fqinjët arabë të Iranit e kanë lejuar këtë të ndodhë. Por koha nuk është në anën e shtetit hebraik, i cili është në luftë në disa fronte dhe po përballet me zemërimin global që mund të rrezikojë qytetarët e tij kudo.
3
DONALD TRUMP, UDHËHEQËSI I LUFTËS SË MAGA-s
Qëndrimi i Donald Trump nuk ka të bëjë fare me atë që premtoi gjatë fushatës së tij zgjedhore. Edhe pse ai ende premton paqe, Presidenti i Shteteve të Bashkuara është tani një komandant lufte që i dërgoi botës tre mesazhe mbrëmë. Mesazhi nr. 1: Mos prisni që ai të distancohet nga Izraeli, interesat e të cilit do t’i mbrojë gjithmonë me mish e me shpirt. Mesazhi #2: Lindja e Mesme është tani përparësia e tij, dhe Ukraina është jashtë radarit të tij. Mesazhi #3: Ata që e pranojnë „Pax Americana“ në Iran do të trajtohen mirë nga administrata e tij dhe ka të ngjarë të përfitojnë prej saj. Vladimir Putin, Xi Jinping dhe Rexhep Tayip Erdogan janë paralajmëruar.
4
VENDET ARABE DUHET TË HESHTEN
Ky bast duket se është arritur pjesërisht: duke pasur parasysh ndarjen midis sunitëve dhe shiitëve në botën arabe dhe myslimane, izolimi i Iranit në këtë krizë ka rezultuar maksimal. Vetëm Turqia e Rexhep Tajip Erdoganit ka paralajmëruar për një përshkallëzim – tani të provuar – dhe për pasojat migratore të kaosit në Iran. Pyetja tani është se sa larg mund ta tolerojnë vendet e rajonit bombardimin e objektivave iraniane, të cilat nuk do të jenë më „bërthamore“ pasi objektet e supozuara të pasurimit të uraniumit janë shkatërruar. Të heshtësh? Të përputhesh me një paqe rajonale të diktuar nga Izraeli?
5
EUROPIANËT, JASHTË LOJËS DHE TË KËRCËNUAR
Përpjekja e fundit e evropianëve për të ringjallur negociatat me Iranin, këtë të premte, më 20 qershor në Gjenevë, është shndërruar në asgjë. Dhe të gjitha pasojat e krizës në Lindjen e Mesme, nga rritja e çmimeve të naftës te problemet e trafikut detar dhe flukset e mundshme migratore, do të ndihen së pari në Evropë. Turqia ka paralajmëruar tashmë se do t’u lejojë iranianëve që largohen nga vendi të kalojnë.
Hyrja e Iranit në një krizë të qëndrueshme, sinonim i kaosit rajonal, është perspektiva më e keqe për një Kontinent të Vjetër tashmë të tronditur nga lufta në Ukrainë, të cilën Vladimir Putin sigurisht nuk do ta ndalë. Samiti i NATO-s, i cili do të zhvillohet më 24 dhe 25 qershor në Hagë, do të jetë ai i një Amerike imperiale, e cila kërkon nënshtrim nga aleatët e saj. As më shumë, as më pak.