Kjo është arsyeja pse në Tiranë po ndërtohen kaq shumë rrokaqiej të jashtëzakonshëm

Jo në Dubai, Londër apo Nju Jork: një seri e tërë rrokaqiejsh të mrekullueshëm dhe të jashtëzakonshëm janë duke u ndërtuar ose planifikuar aktualisht në një vend mjaft të papritur. “Është pothuajse e pamundur të gjesh një arkitekt që nuk punon aktualisht në Tiranë apo në Shqipëri në përgjithësi”, thotë arkitekti Diogo Brito i OODA për revistën e arkitekturës “Dezeen”, duke shtuar: “Ajo që po shohim atje tani është unike”

Rrokaqiejt, shumica e të cilëve po ndërtohen nga firma të huaja të njohura arkitekturore, janë mahnitëse në qytet: firma arkitekturore holandeze MVRDV po ndërton një rrokaqiell që bazohet në kokën e komandantit ushtarak dhe princit Gjergj Kastrioti, i njohur si Skënderbeu. Një tjetër projekt, që të kujton shtëpitë e grumbulluara, po zbatohet nga firma arkitekturore italiane NOA.

Fakti që ndërtesa të tilla madje janë të mundshme është falë qeverisë shqiptare: Ato promovojnë një mjedis në të cilin arkitektët dhe projektuesit mund të shprehen sa më lirshëm, thotë bashkëthemeluesi i NOA, Lukas Rungger: „Liria artistike është e para. Pastaj ne kërkojmë mënyra për të ndërtuar projektet”.

Firma arkitekturore OODA është veçanërisht aktive, duke punuar në tetë projekte të ndryshme në Shqipëri. Këto përfshijnë Hora Vertikale, një bllok ndërtesash që duket sikur të jetë i përbërë nga shumë kube më të vegjël, si dhe dy rrokaqiejt 50-katëshe që synojnë të evokojnë „elegancën e baletit“.

Bashkëthemeluesi i OODA Brito tha për Dezeen se shumë firma arkitekturore tërhiqen nga rregulloret mjaft të relaksuara të ndërtimit: “Shqipëria na jep neve arkitektëve shumë liri. Ne përballemi me shumë më pak burokraci sesa në vendet e tjera evropiane – por kjo do të thotë gjithashtu se kemi më shumë përgjegjësi.”

Erion Veliaj, kryetar i Bashkisë së Tiranës që prej vitit 2015 dhe kryeministri shqiptar Edi Rama po udhëheqin këtë zhvillim. Të dy janë përgjegjës për të siguruar që dizajni urban dhe arkitektura të bëhen pjesë e strategjisë për të përmirësuar reputacionin e Shqipërisë, për të nxitur rritjen ekonomike – dhe për të tërhequr më shumë turistë.

Megjithatë, Veliaj u arrestua në fillim të vitit 2025 me akuzën e korrupsionit dhe që atëherë ndodhet në burg, transmeton portali Shtegu. Sipas SPAK, Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit, ai dyshohet se ka miratuar shpërndarjen e fondeve publike në formën e lejeve të ndërtimit për kompanitë pranë tij.

Arkitekti italian Stefano Boeri ka hapur tashmë një zyrë në Tiranë. Ai u ngarkua nga qeveria për të realizuar një projekt të madh planifikimi, masterplanin “Tirana 2030”. Boeri thotë për projektin e tij: “Ideja është e qartë: Tirana duhet të bëhet një qytet global. Kryeministri Rama ka vendosur që arkitektura bashkëkohore të luajë një rol të madh në Tiranë në të ardhmen. Kjo është arsyeja pse ai është i interesuar që në vizion të marrin pjesë arkitektë nga e gjithë bota”, thotë Boeri.

Kryeministri Edi Rama është vetë artist dhe ka qenë kryetar i Bashkisë së Tiranës midis viteve 2000 dhe 2011. Atje ai zbatoi projekte të shumta për restaurimin e ndërtesave publike të qytetit. Por ai është veçanërisht i njohur për ndërtesat e periudhës komuniste të lyera me ngjyra të ndezura. “Mendoj se ajo që bëri Rama ishte e rëndësishme. Ishte një mënyrë për të shmangur shkatërrimin e së kaluarës dhe megjithatë për ta bërë Tiranën më kozmopolite”, thotë Boeri.

Winy Maas nga firma arkitekturore MVRDV, e cila është përgjegjëse për ndërtesën Skënderbeu, thotë gjithashtu këtë: “Vendi nuk ka frikë nga e kaluara e tij – ai dëshiron të përballet me të dhe ta bëjë atë pjesë të së ardhmes së tij. Këtu arkitektura mund të jetë një mjet i fuqishëm”.