Doktoraturë pa diplomë Master: Talentja shqiptare e matematikës (27) i bën përshtypje EPFL
Në moshën 17-vjeçare Anda Skeja zgjidhte probleme matematikore në nivel universitar dhe në moshën 27-vjeçare kishte në xhep doktoraturën nga EPFL. Rruga e kosovares ishte mjaft jokonvencionale
“Gjithmonë e kam ditur se doja të bëhesha shkencëtare”, thotë Anda Skeja (27) për «20 Minuten». Dhe jo në çdo shkencë: kosovarja e re donte të hulumtonte në botën e matematikës. “Babai im, një profesor universiteti, më dha enigma matematikore si fëmijë – më pëlqente shumë”.
Në moshën 17-vjeçare, ajo tashmë po kalonte kohën e saj të lirë duke zgjidhur probleme matematikore të nivelit universitar. Dhjetë vjet më vonë, kjo ëndërr është bërë realitet: Me një doktoraturë nga Instituti Federal Zviceran i Teknologjisë në Lozanë (EPFL), Skeja konsiderohet një talent i jashtëzakonshëm.
Kryesuese e klasës në programin Bachelor
Në vitin 2011, Kosova mori pjesë për herë të parë në Olimpiadën Ndërkombëtare të Matematikës. Anda ishte në shkollën e mesme në atë kohë dhe tashmë kishte punuar intensivisht në problemet sfiduese të matematikës, përfshirë ato nga Olimpiada. Por pjesëmarrja për të nuk bëhej fjalë: “Në atë kohë në vendlindjen time nuk kishte kurse përgatitore për të”, thotë ajo. Përveç kësaj, ajo ishte tashmë në mes të përgatitjeve për provimet e pranimit në universitet – qëllimi i saj aktual.
Skeja u diplomua në krye të klasës së saj me një diplomë bachelor në matematikë nga Universiteti Teknik i Stambollit në Turqi dhe gjithashtu fitoi një diplomë të dyfishtë në ekonomi. Ajo e dinte tashmë se donte të ndiqte një karrierë akademike, për këtë arsye vendosi të anashkalonte programin e masterit. „Nuk pashë asnjë arsye për të vonuar përfshirjen time në kërkime të vërteta matematikore“.
Rrezik i plotë për ëndrrën e saj
EPFL në Lozanë ra menjëherë në sy si një institucion lider botëror në këtë fushë. “Nuk isha e sigurt nëse do të funksiononte, por vërtet doja të provoja”. Më në fund, ajo vendosi gjithçka në një kartë: „Kam aplikuar vetëm në EPFL“. Dhe rreziku u shpërblye: ajo jo vetëm u pranua, por mori edhe „Bursën e Ekselencës së Qeverisë Zvicerane“. “Për mua kjo nënkuptonte jo vetëm mbështetje financiare, por edhe mundësi për t’u lidhur me bursistët e tjerë”.
Me kërkesë, EPFL konfirmon se, në raste të jashtëzakonshme, studentë veçanërisht të talentuar mund të pranohen drejtpërdrejt në programin e doktoraturës. Kusht paraprak është një diplomë bachelor katër ose pesë vjeçare dhe gatishmëria për të përmbushur kërkesat shtesë në vitin e parë.
Kthimi në Zvicër – dhe me burrin e saj
Anda tani punon si studiuese postdoktorale në Universitetin Uppsala në Suedi, ku fokusi i saj kryesor është në kërkime, transmeton portali Shtegu. Por ajo aktualisht është kthyer në EPFL për dy muaj si pjesë e një qëndrimi kërkimor. “Unë e dua Zvicrën – dhe burri im gjithashtu jeton këtu. Ai aktualisht është duke përfunduar trajnimin e tij të specializuar në Inselspital në Bernë.
Kjo është një nga arsyet pse ajo do të donte të vendosej përgjithmonë në Zvicër, por në botën akademike, shpeshherë mundësitë janë të vështira për t’u parashikuar. „Për mua, gjëja më e rëndësishme është të marr pjesë në kërkime të rëndësishme – dhe të frymëzoj më shumë gra që të studiojnë matematikën“. Kjo është arsyeja pse ajo është e përfshirë në mënyrë aktive si mentore për studentët në ish universitetin e saj. Matematika ende ka stigmën e të qenit shumë abstrakte dhe shumë e vështirë. „Është e bukur dhe një mjet i fuqishëm për të kuptuar më mirë botën“.