Ragip Mexhuani/
Ky shkrim është mbështetur kryesisht në literaturën serbe. Tatomir Vokanović: Banorët nëpër vendbanimet dhe qytezat e Serbisë,para kryengritjës së parë serbe kanë qenë kryesisht me shumicë turke.
Në vitin 1783 në periferi të Beogradit kanë qenë 6.000 shtëpi turke dhe 800 shtëpi serbe.Në Beogradi shumica e lagjeve i mbanin emrat e nacionaliteteve(e shqiptarëve,grekëve,çifutëve,jevgjëve). 1804-1813 në Beograd kishte 16 varreza turke, 2 serbe, 1 jevreje dhe 1 jevge. Akademia serbe: në Beograd kishte 51 xhami. 1804-1813 në Serbi kishte 354 xhami dhe kishte vetëm 156 kisha. Sipas E.Qelebiut: 1521-1867 në Beograd kishte 270 xhami. Dr.Nikola Vućo: Serbia më 1834 kishte 678.182 banorë. Sadulla Brestovci: në Beograd edhe më vonë (1833) numrin më të madh të turqve e përbënin arnautët (shqiptarët) dhe boshnjakët…. Më 1784 Kraleva ka patur 89 shtëpi turko-shqiptare,11 serbe.Më 1826 Çupria ka patur 230 shtëpi shumicë turko-shqiptare e pak serbe.Sipas T.Vukanoviq,kryesisht edhe në vendb.-qytezat tjera ne Serbi më shumë kishte popullatë turke, se sa serbe si:Svetozareva Kragujevci,Krushevci,Pozharevci,Paraqini,Smedereva,Uzhica,Çaçaku,Shabaci etj.
Sipas historiografisë serbe shqiptarët e islamizuar janë quajtur turq-musliman.Po aut.serb shkruajnë kinse shqiptarët nuk kan luftuar kunder turqëve,por kan bashkpunuar me ta,për këtë vet kan ikur…. Elena Kocaqi Levanti: Serbia e mori Sanxhakun e Beogradit n’fillim të shek.XIX.Kur serbët morrën këtë territor filluan të dëbonin shqiptarët musliman nga Sanxhaku i Beogradit dhe nga lugina e lumit Moravë.Nga Sanxhaku i B.u dëbuan të paktën 150.000 shqiptarë që po ta kthesh me numrin e sotem të rritjes së popullsisë,shkon deri te 1milionë ban.Beogradi ka pasur një popullsi të madhe shqiptare,e cila mund të përbënte edhe shumicën e popullsisë në atë kohë. Më 1833 Serbia i kishte shperngulur shqiptarët edhe nga 6 nahijet:të Kryshevcit,Paraqinit,Rozhanjit,SokoBanjës,Timokut dhe Negotinit. Më 1876-1978 Serbia i kishte shpërngulur me dhunë shqiptarët në pjesën Verilindore të Vilajetit të Kosovës(Sanxhakun e Nishit,Toplicë,Prokuple,Kurshumli,Pirot,Leskovc,Vranjë etj.) rreth 350.000 shqiptarë. Më 1912 Serbia i okupoi dhe i mbanë, Preshevën,Bujanocin,Medvegjen dhe Sanxhakun.Gjatë dy shekujve të fundit,nga territoret e shtetit serb u dëbuan mbi 2.5 milionë ban.Po te llogarisim edhe numrin e të vrarëve më atë të dëbuarve,sot mund të bënin një popullsi prej 15 milionë shqiptarë dhe 30 milionë në Ballkan.Ashtu ne Turqi numri mund të jetë 10-20 milionë shqiptarë Këto fakte nuk ja thanë Serbisë dhe B.Nderkombëtare asnjë intelektual e historian dhe asnjë politikan e deputet. Serbia, Greqia dhe Mali i Zi u bënë shtete dhe u zgjeruan në trojet shqiptare me ndihmën e të njejtave pesë fuqive europiane sidomos në Kongresin e Berlinit 1878 dhe në Konferencën e Ambasadorëve në Londër 1913. Lartë duart nga Kosova./ina