Pensionistët kosovarë janë dërmuar nga sigurimi i veturave, Zvicra dëshiron të ndalojë primet në bazë të origjinës

Pensionistët kosovarë janë dërmuar nga sigurimi i veturave: Këshilli Kombëtar zviceran kërkon të ndalojë primet në bazë të origjinës

Pasaporta e kuqe shkon në qindra franga: qytetarët zviceranë marrin sigurim shumë më të mirë të veturës sesa njerëzit nga Ballkani. Ky është një rast i qartë i diskriminimit, thotë Hasan Candan. Këshilltari kombëtar i SP-së i bën thirrje Këshillit Federal të veprojë.

Liridona Dizdari vjen nga Kosova. Infermierja e re prej disa kohësh është natyralizuar. Kjo jo vetëm që e lejon të votojë dhe të marrë pjesë në votime, por ndihmon edhe buxhetin e familjes: Liridona kursen qindra franga në vit për sigurimin e veturës. Ajo e kuptoi këtë kur pyeti kolegët nga vendi i saj. Dallimet në prime janë të bezdisshme dhe diskriminuese, tha ajo për CH Media.

Tarifimi në bazë të kombësisë ka qenë temë mediatike prej vitesh. Vetëm vitin e kaluar, një analizë nga shërbimi i krahasimit Comparis bëri bujë. Sipas studimit, vozitësit e rinj nga Kosova dhe Maqedonia e Veriut (plus 74 për qind) si dhe nga Turqia (plus 73 për qind), për shembull, paguajnë dukshëm më shumë prime për sigurimin plotësisht gjithëpërfshirës për një Mercedes-Benz GLC sesa vozitësit zviceranë.

Shumë pak 20-vjeçarë ka të ngjarë të ngasin në rrugët zvicerane një veturë luksoze. Pra, infermierja e ushqeu kalkulatorin e primit të sigurimit me të dhënat e një gruaje pensioniste që jetonte në Kantonin e Lucernit – njëra me pasaportë zvicerane, tjetra me pasaportë kosovare.

Rezultati: Ka një gjobë në bazë të origjinës jo vetëm për vozitësit e rinj, por edhe për pensionistët. Për shembull, me sigurimin plotësisht gjithëpërfshirës për një VW Polo 1.0 TSI Basis të ri, gruaja në pension zvicerane kursen 738 franga në krahasim me gruan e pensionuar kosovare me lider në treg Axa. Diferenca është 49 për qind.

Hasan Candan ka kohë që merret me temën e primeve të sigurimit të automjeteve. Këshilltari Kombëtar i SP-së së Lucernit kërkon: „Këshilli Federal duhet t’i japë fund këtij trajtimi të pabarabartë bazuar në kombësi“. Ky lloj dënimi kolektiv cenon parimin kushtetues të mbrojtjes nga diskriminimi.

Në një interpelancë, ai pyeti Këshillin Federal nëse do të ishte i përgatitur, si hap i parë, që praktikat e kompanive të sigurimeve të shqyrtoheshin nga Mbikëqyrësi i Çmimeve dhe Komisioni Federal i Racizmit. Candan thekson: „Ashtu si qytetarët zviceranë, njerëzit me pasaporta të huaja janë të varur nga një makinë për punë, për shembull në profesionet e kujdesit. Primet e larta të sigurimit dobësojnë në mënyrë të pajustifikueshme fuqinë e tyre blerëse“.

A janë pensionistët kosovarë më të rrezikshëm për trafik se pensionistët zviceranë?

Si vijnë tarifat e ndryshme? Siguruesit privatë ofrojnë prime të përshtatshme për rrezikun. “Për ta bërë këtë, ata formojnë grupe rreziku që grupojnë së bashku rreziqe me karakteristika të ngjashme,” thotë Thilo Kleine, zëdhënës i medias për Shoqatën Zvicerane të Sigurimeve. Ata që i përkasin një grupi që ka një rrezik statistikisht më të lartë dhe për këtë arsye ka të ngjarë të marrë më shumë përfitime, gjithashtu paguajnë prime më të larta. Dhe: „Një rrezik statistikisht më i lartë ekziston kur një grup rreziku shkakton dëme dukshëm më shumë ose më të shtrenjta se grupi i krahasimit.“ Llogaritjet marrin parasysh karakteristika të tilla si kombësia, mosha, gjinia, vendbanimi, lloji i makinës, përvoja e drejtimit dhe madje edhe heqja e lejes së drejtimit.

Zëdhënësja e Axa-s, Marion Fehr shton: „Është fakt që disa karakteristika kanë një ndikim statistikisht të rëndësishëm në shpeshtësinë dhe shtrirjen e pretendimeve.“ Është praktikë e zakonshme në mesin e siguruesve zviceranë që të pasqyrojnë këto diferenca në prime sipas parimit ndotësi paguan. Nëse primet do të standardizoheshin pa marrë parasysh statistikat e dëmeve, grupet e njerëzve me më pak aksidente do të financonin ata me shumë aksidente, thotë Fehr. Kombësia është një nga disa kritere për llogaritjen e primeve të sigurimit të makinës.

E aplikuar në shembullin e kalkulatorit të premisë, kjo do të thotë: Pensionistet kosovare vozisin shumë më rrezik se gratë zvicerane të moshës AHV. Hasan Candan dyshon për këtë. Ai kërkon që siguruesit të zbulojnë të dhënat e tyre statistikore dhe inkurajon Këshillin Federal të ndryshojë ligjin në përputhje me rrethanat. Nëse ky i fundit nuk identifikon nevojën për veprim, Candan mund të imagjinojë ruajtjen e presionit me iniciativa të mëtejshme.

Këshilli Federal mbron praktikën aktuale

A janë primet e sigurimit të makinave diskriminuese? Këtë pyetje Finma ia ka bërë tashmë vetes, transmeton portali Shtegu. Është një nga detyrat e Autoritetit të Tregut Financiar të kontrollojë nëse tarifat e sigurimeve janë të dizajnuara në përputhje me ligjin dhe janë jodiskriminuese. Finma ka shqyrtuar raste të ndryshme individuale dhe nuk ka gjetur sjellje abuzive nga siguruesit, tha një zëdhënëse. Nga këndvështrimi i Finma-s, aktualisht nuk ka indikacione për praktika diskriminuese.

Giulia Reimann e Komisionit Federal kundër Racizmit, nga ana tjetër, thotë se është ligjërisht e ndërlikuar të sigurohen kushte më të këqija të kontratës vetëm në bazë të origjinës kombëtare. Praktika duhet të klasifikohet si diskriminuese veçanërisht në ato raste kur „formimi i grupeve të rrezikut përjetëson stereotipet ekzistuese sociale dhe racizmin strukturor dhe kështu rreziku i stigmatizimit është i lartë“.

Këshilli Federal e ka mbrojtur regjimin aktual disa herë në të kaluarën. „Doktrina dhe praktika mbizotëruese pranojnë se dallimet e bazuara në kombësi nuk përbëjnë diskriminim në vetvete, por arsyet objektive lejojnë trajtim të ndryshëm të shtetasve të vet dhe të huaj,“ shkroi ai në 2012 në përgjigjen e tij ndaj një mocioni.

Gjashtë vjet më parë, Këshilli Kombëtar kishte refuzuar të hiqte shtetësinë nga llogaritja e rrezikut. Një argument ishte se tarifat e ndryshme nuk bazohen në paragjykime, por në të dhëna statistikore. Ministri i atëhershëm i Financave Hans-Rudolf Merz tha: „Primet e pabarabarta, pra, përputhen me parimin e barazisë para ligjit“.

Candan kundërshton këtë vlerësim – dhe thekson se në BE, normat e sigurimit mund të mos llogariten në bazë të origjinës.