Eksperti i Islamit Hidajet Fetahi nga Bieli: Duhet të krijohet një dialog midis feve

Si e jetojnë myslimanët në Biel fenë e tyre? Dhe pse ka më shumë se dhjetë xhami në qytet? Një bisedë e „Ajour.ch“ me ekspertin e Islamit me bazë në Biel, Hidajet Fetahi, të përshtatur nga portali Shtegu

Hidajet Fetahi, ju jeni rritur në një familje myslimane në Maqedoninë e Veriut. Si e përjetuat Islamin si fëmijë?

Hidajet Fetahi: Prindërit e mi faleshin dhe agjëronin. Dhe ata gjithmonë donin të ndajnë atë që kishin me të tjerët, veçanërisht ata në nevojë. Edhe nëse personalisht nuk kishin shumë. Në Islam kjo quhet sadaka. Ekziston edhe e ashtuquajtura taksë e detyrueshme, ku duhet të paguani një përqindje të caktuar të të ardhurave tuaja te komuniteti fetar.

E keni vënë re këtë si fëmijë?

Po, i kam vëzhguar të gjitha këto. Kur isha gjashtë vjeç, fillova të mësoja shkronjat arabe të Kuranit. Isha shumë i interesuar dhe vazhdova t’i bëja pyetje babait tim. Ai ishte një dijetar. Por ai kurrë nuk më urdhëroi të studioja Kuranin. Kjo dëshirë erdhi nga unë.

Çfarë kuptove për Kuranin kur ishe gjashtë vjeç?

Nuk i kuptoja të gjitha fjalët, e lëre më historitë. Por e kuptova kuptimin e Kuranit. Kjo pavarësisht se gjuha ime amtare është shqipja. Ju nuk keni nevojë të kuptoni arabisht për të kuptuar Kuranin. Ai ka një estetikë të recitimit. Fjalët e thëna kanë një efekt. Ju mund ta ndjeni këtë kur dëgjoni thirrjen e muezinit për lutje në një qytet më të madh, kryesisht mysliman. Kjo thirrje ngjall emocione. Kjo i tërheq njerëzit dhe i bën ata të lexojnë Kuranin. Ka shumë njerëz në mbarë botën që mësojnë përmendësh Kuranin edhe pse nuk janë arabë dhe nuk flasin arabisht. Ata nuk duan ta lëshojnë atë.

Thirrja për lutje e një muezini ndoshta mund të duket e frikshme dhe krejtësisht e huaj për ata të besimeve të tjera.

Unë mund ta kuptoj atë. Kjo është pikërisht arsyeja pse është e rëndësishme të krijohet një dialog midis feve. Kam jetuar pranë një kishe në Biel për dekada. Këmbanat nuk më shqetësonin kurrë. Një mik një herë më pyeti nëse doja të largohesha për shkak të kësaj. Më pas i thashë se më pëlqejnë këmbanat e kishës. Më tregojnë se ka besimtarë që takohen pranë meje për t’u falur. Kjo është diçka e bukur për mua. Nuk ka asnjë ndryshim për mua nëse është zilja apo një muezin që e bën këtë. Kjo thirrje u drejtohet gjithmonë njerëzve, asnjëherë kundër askujt.

Ka më shumë se dhjetë xhami në Biel. Një për shqiptarët, një tjetër për tunizianët. Pse është kështu?

Së pari për shkak të gjuhës. Është pjesë e kulturës së origjinës. Dhe kjo është ende shumë e rëndësishme për njerëzit që kanë emigruar në Zvicër. Sot, shumë myslimanë tashmë jetojnë në Biel në brezin e katërt. Brezi i parë erdhi këtu për të punuar. Ai nuk donte të bënte mision, nuk donte të sillte Islamin në Zvicër. Kështu njerëzit qëndronin mes tyre për t’u falur dhe kërkonin imamë që i recitonin tekstet dhe lutjet në gjuhën e tyre amtare. Megjithatë, vitet e fundit ka ndodhur një çrrënjosje kulturore. Fëmijët e mi të rritur, për shembull, flasin shqip dhe mund të shprehen edhe në shqipen standarde. Megjithatë, ata kanë një marrëdhënie të ndryshme me shqipen standarde sesa brezi i vjetër.

Prandaj, do të kishte kuptim që predikimet e së Premtes në Biel të mbaheshin në gjermanisht ose frëngjisht, apo jo?

Kjo do të ishte e dëshirueshme. Mendoj se shumica e të rinjve do ta mirëprisnin këtë. Por kjo nuk është aq e lehtë për t’u zbatuar. Ka ende disa – kryesisht të moshuar – myslimanë që do të ishin kundër tij. Ndër të tjera, sepse ata vetë flasin vetëm gjermanisht ose frëngjisht të thyer. Përveç kësaj, në Zvicër janë vetëm rreth gjashtë imamë që i përkasin komunitetit shqiptar dhe flasin gjermanisht ose frëngjisht. Kur drejtoja komunitetin shqiptar mysliman në Biel, shpesh merrja detyrat e Imamit. Në fund e përmblodha predikimin në gjermanisht.

A mendoni se kjo do të ndryshojë në të ardhmen kur shumica e imamëve të flasin frëngjisht apo gjermanisht?

Unë supozoj se po. Por gjithashtu mendoj se do të vazhdojë të jetë nevoja për të ruajtur kulturën e vjetër dhe për të ruajtur diçka nga paraardhësit tanë që ne e vlerësojmë.

Si kryetar i Komunitetit Shqiptaro-Mysliman, ju keni marrë pjesë për shumë vite në një tryezë të rrumbullakët fetare në Biel për të nxitur dialogun. Pse u angazhuat për këtë shkëmbim?

Filozofia e qytetit të Bielit është: jeto dhe lëre të jetojë. Dhe kjo është pikërisht ajo që bëjnë muslimanët në Biel: ata injorojnë njëri-tjetrin dhe jetojnë krah për krah. Edhe pse nuk ka armiqësi mes grupeve, nuk ka as shkëmbim. As takime, as bashkëpunim, as dialog. Ky është turp për qytetin, turp për popullsinë, por është turp veçanërisht për vetë muslimanët.

Çfarë mund të bëjë qyteti për këtë?

Unë kam ftuar vazhdimisht njerëz nga autoritetet e qytetit dhe banorë të tjerë të Bielit për të marrë pjesë në predikimin e së premtes. Kjo i thyen paragjykimet. Duhet parë me sytë e vet atë që predikohet. Të gjithë do të përfitonin nga kjo. Dialogu duhet të inkurajohet.

Në xhaminë e komunitetit mysliman shqiptar ka hyrje për femra dhe një për meshkuj. Ekziston rreziku për jobesimtarët të marrin derën e gabuar.

Nuk do të ishte aq keq. Do të ishit absolutisht i mirëpritur. Bordi ynë sot përbëhet nga të rinj të cilët janë shumë të hapur ndaj gjërave të reja. Me sa mund të them, sigurisht që jeni të mirëpritur edhe në xhamitë e tjera në Biel. Të paktën mendoj se kështu duhet të jetë kudo.

https://www.facebook.com/share/p/1A44wdip8C/