DREJTËSIA RESTORATIVE: Ai momenti kur në burg takohen autorët dhe viktimat

Në burgun e Lenzburgut, viktimat dhe autorët takohen për bisedime – kjo shkakton të papriturin edhe në rastin e kriminelëve

Në burgun e Lenzburgut, viktimat dhe autorët takohen për bisedime. Ajo që synohej si një ndihmë për njerëzit e traumatizuar nga krimi, edhe te kriminelët shkakton të papritura.

Ditëve të fundit, njerëz nga e gjithë Zvicra udhëtuan për në Lenzburg dhe me hapa të pasigurt u futën në hapësirat e burgut. Tek shumica e tyre mund të vërehej frika; ata ishin djersitur, duke shikuar rreth e rrotull me një nervozizëm. Por, ata erdhën vullnetarisht në burg.

Ata janë viktima të një krimi dhe do të marrin pjesë në qendrën e paraburgimit në dialog me autorët. Këto tryeza janë pjesë e drejtësisë restorative, një filozofi gjyqësore që përfshin autorët dhe viktimat në një proces të përbashkët. Dy vite më parë, për herë të parë në Zvicër u mbajtën dialogje restorative në burgun e Lenzburgut. Për shkak të bilancit pozitiv, projekti vazhdon.

Drejtësia restorative deri më tani ka qenë një koncept i panjohur në Zvicër edhe për drejtoritë e burgjeve, shkruan «Aargauer Zeitung», përcjell Shtegu.com. „Kur i pyeta kolegët e mi dy vite e gjysmë më parë, me të vërtetë askush nuk e dinte se çfarë ishte“, thotë Marcel Ruf, drejtor i burgut në Lenzburg. Procedurat restorative në Europë, për shembull në Belgjikë, kanë luajtur një rol në sistemin e burgjeve për dekada dhe gjithashtu janë të përhapura në zonën anglosaksone.

Drejtësia restorative bazohet në takimin midis autorëve dhe viktimave. Ata mund të jenë autorët dhe viktimat përkatëse. Në Lenzburg, autorët që marrin pjesë vullnetarisht në projekt u kërkuan në bazë të krimeve nga të cilat vuajnë viktimat. Këto përfshijnë vjedhje, plaçkitje, përpjekje për vrasje dhe vrasje.

Autorët kanë frikë nga takimet

Jo vetëm viktimat që kanë ndjenja të pakëndshme para bisedimeve. Edhe pse një lokal i mëparshëm i ngjyrosjes u zgjodh si një hapësirë neutrale jashtë ndërtesës kryesore, mjedisi është i panjohur për ta. Por, nuk janë vetëm viktimat të vetmit që ndjehen të pakëndshëm.

„Unë gjithashtu kisha frikë nga takimi i parë,“ thotë Marko (një emër i trilluar). Marko nuk duket si një njeri që ka frikë të shpejtë me shtatin e tij të gjallë dhe tatuazhet. Që nga viti 2005, ai ka kaluar dy vjet në liri, siç shpjegon ai me një zë befasisht të shkëlqyeshëm. „Mendova se viktimat mund të vijnë për të më ngjeshur mirë“.

Dhe ishte edhe një gjë tjetër që e preokuponte Markon para dialogut – si shumica nga të burgosurit e tij që morën pjesë në përpjekje: „Të burgosurit duhet të hapen plotësisht“, thotë drejtori Marcel Ruf. Kjo ishte e vështirë për të gjithë, transmeton Shtegu.com. Po ashtu edhe për Markon, i cili e quan veten si „pak i ndrojtur“.

„Unë mund të fshihesha mirë pas shtatim tim“, thotë ai. Por, asnjëherë nuk e kishte paramenduar se ndonjëherë do të qante para ndonjë të huaji. „Sidomos këtu brenda, asnjehërë në jetë.“ Por, edhe kjo u tejkalua dhe ia vleu. „Vërejta se këtu përplasen dy botëra të ndryshme“, thotë ai.

Kontakt përmes letrave me viktimat

Dhe shpjegon shembullin e tij personal të një grabitjeje: «Si një autor i veprës, njeriu ka si qëllim të bëhet me para. Në atë moment nuk i shkon ndërmend `Oh, në dhomë është një zonjë e moshuar`. Vetëm në dialog ai kuptoi se edhe viktimat fizikisht të paprekura, vite më vonë luftojnë me pasojat e një krimi. Ai shkëmbeu mendime me disa viktima dhe është ende në kontakt me dy prej tyre. „Për mua, kjo është një mënyrë për t’i kthyer diçka shoqërisë“.

Raundet e diskutimeve në Lenzburg udhëhiqen nga Claudia Christen. Me „Prison Felloëship Sëitzerland“ të themeluar prej saj, ajo ka sjellë në burgjet zvicerane konceptin e drejtësisë restorative në Zvicër. „Pasojat afatgjata që vuajnë viktimat mund t’i bëjnë autorët shumë më të prekur çdoherë“, thotë ajo.

Komunikoni hapur, pa ndonjë hendek 

Po ashtu edhe për Kurtin (një tjetër i burgosur) diskutimet nuk ishin të lehta. Kurt, një vrasës i dënuar, është një tip hulumtues i cili tregon se ai do ta ndante më së shumti jetën e tij të brendshme me një partnere. Edhe ai është i bindur për drejtësinë restorative.

„Ju mund të komunikoni në nivelin e syve“, thotë ai. Ai ishte në gjendje të komunikonte hapur në dialogje. Ai u befasua kur gruaja pranë tij po dridhej edhe dhjetë vite pas një akti. Gjynah ishte fjala e gabuar, por ai kishte ndjerë empati, mund të bashkëndjente me viktimat.

„Bisedimet ishin pika mbi shkronjë -i e terapisë për mua“, thotë Kurt. „Unë nuk po them se tani jam një person më i mirë. Por për veten tuaj ju merrni një pasqyrë më të mirë dhe pasojat e veprimeve tuaja“. Kurt ka qenë në burg për më shumë se 16.5 vite dhe po vuan në bazë të nenit 59. Gjatë konsumimit të lëndëve narkotike, ai qëlloi për vdekje një person në një bar. „Unë do të isha këtu nëse të afërmit e tij duan bisedë“, thotë ai. Por ai nuk do të këmbëngul në mënyrë aktive dhe, në rastin më të keq, të hapte plagë të re.

Gjithçka në mënyrë që viktimat të mund të flenë më mirë përsëri

Drejtori i burgut Marcel Ruf, gjatë bisedimeve restorative qëndron jashtë. Në Lenzburg, udhëheqësit në pension të burgut Ëerner Burkard (Ringëil) dhe Bruno Graber (burgu qendror i Lenzburgut) marrin pjesë në diskutimet në grup. Bruno Graber i tha Radio Bernit se ai dëshironte që sistemi i drejtësisë restorative të përfshihej më shumë në legjislacion si një qasje. Për momentin, përfaqësuesit e „Prison Felloëship Sëitzerland“ të gjithë punojnë në baza vullnetare. Persona të rinj janë duke u trajnuar vazhdimisht.

„Mandati ynë ligjor përfshin rehabilitimin, edukimin dhe ruajtjen e shëndetit të të burgosurve“, thotë Marcel Ruf. Si rregull, sistemi penal nuk mund të bëjë asgjë për viktimat. Dhe pastaj reputacioni sheh kuptimin e drejtësisë restorative. „Me të vërtetë mund ta kuptoni se çfarë do të thotë, vetëm kur bisedoni me viktimat“, thotë ai.

Nëse një person i thotë atij se mund të flejë më mirë tani, atëherë patjetër që ia ka vlerë. „Dhe nëse gjithashtu ka një efekt pozitiv mbi të burgosurin në kuptimin e rehabilitimit, atëherë është si pesëshe dhe simit“.