Kur nacionalizmi e gjen rrugën në stadium

Kroatët dhe shqiptarët agjitojnë kundër serbëve – serbët tallen me Kosovën: Gjatë Kampionatit Europian, nacionalizmi ndonjëherë derdhet në urrejtje. Pse? Dhe pse Ballkani është shpesh në fokus?

“Vrite, vrite, vrite serbin” jehoi nga tribuna të mërkurën në ndeshjen e Kampionatit Europian të Futbollit mes Shqipërisë dhe Kroacisë. Në ditën e dytë të ndeshjes së fazës së grupeve, Volksparkstadion i Hamburgut u bë skena e konflikteve dekadash midis shteteve pasardhëse të Jugosllavisë – dhe jo për herë të parë gjatë këtij kampionati europian.

Edhe tifozët serbë e kishin vënë re më parë: për shkak të një flamuri me një hartë që e tregonte Kosovën jo si shtet më vete, por si pjesë të Serbisë. Kjo është arsyeja pse UEFA tashmë e ka dënuar Serbinë me gjobë, shkruan „ZDFheute“. Dhoma disiplinore e Bashkimit Europian të Futbollit po heton gjithashtu rastin e thirrjeve të urrejtjes në Hamburg.

Skena të tilla ilustrojnë se si Kampionati Europian i Futbollit bëhet në mënyrë të përsëritur një skenë për nacionalizmin dhe ekstremizmin e krahut të djathtë – dhe i jep disponimit ndryshe paqësor festiv midis kombeve një shije të keqe.

Tërheqin vëmendjen edhe mbështetësit e skuadrave të tjera: tifozët turq që tregojnë të ashtuquajturën „përshëndetje të ujkut“ të ekstremistëve të djathtë Ujqërit gri, apo gjermanët që, sipas policisë, bëjnë përshëndetjen e Hitlerit dhe bërtasin „Jashtw të huajt“.

Nacionalizmi dhe zhvlerësimi i të tjerëve ndodhin nëpër vende në kufijtë e turneve të tillë. Por pse shtetet pasardhëse të Jugosllavisë dhe Shqipërisë janë veçanërisht shpesh në fokus kur bëhet fjalë për nacionalizmin në një kampionat europian të futbollit apo në një Kupë Botërore?

„Ka një bashkëjetesë shumë toksike fqinjësore në të gjithë rajonin e ish-Jugosllavisë“, thotë eksperti ballkanik Vedran Xhihiq nga Instituti Austriak për Politikat Ndërkombëtare në një intervistë për „ZDFheute+. Kjo është kryesisht për shkak të luftërave të përgjakshme të viteve 1990, transmeton portali Shtegu. Atmosfera e nxehtë që do të rezultojë do të „përdorej nga shumë elita politike në të gjithë rajonin për të nxitur urrejtje kundër njëra-tjetrës“.

Kjo kontribuon në një disponim që natyrshëm zë të gjitha pjesët e shoqërisë, kështu që ne kemi një nacionalizëm shumë të përhapur në të gjitha këto vende, ku njerëzit shohin vetëm viktimat e tyre, heshtin për veprimet e tyre dhe autorët dhe i mbrojnë ato.

Ai përmend si shembull konfliktin mes Serbisë dhe Kroacisë. Ka pasur një marrëdhënie shumë të tensionuar mes dy vendeve që nga Lufta e Dytë Botërore. “Në atë kohë, shteti ustash kroat kreu krime masive kundër serbëve dhe serbët vazhdojnë ta vënë në pah këtë edhe sot e kësaj dite”, thotë Xhihiq. “Në vitet 1990, pala kroate ka bërë edhe akuza shumë të forta ndaj serbëve, në disa raste për spastrim etnik.

Qytete të mëdha në Kroaci si Dubrovniku dhe Vukovari u bombarduan dhe u shkatërruan.

Pas luftërave ballkanike u bënë përpjekje, veçanërisht nga BE-ja, për të kapërcyer nacionalizmin dhe për t’u pajtuar me të kaluarën.

„Megjithatë, gjatë dhjetë apo 15 viteve të fundit në të gjithë rajonin, procesi i zgjerimit europian ka përparuar shumë ngadalë – ose nuk po zhvillohet më fare, dhe pozicionet nacionaliste dhe të krahut të djathtë janë bërë gjithnjë e më shumë kryesore në politikë“, shpjegon eksperti.

Kjo ndikon edhe në sport. “Stadiumet e futbollit ishin pothuajse vatra të nacionalizmit në vitet 1990 dhe kanë mbetur të tilla edhe sot e kësaj dite”, përmbledh Xhihiq.

Kjo për shkak se ngjarjet e mëdha të futbollit si kampionati europian apo botërori shoqërohen me një nivel të lartë emocionaliteti. “Ju jeni të apasionuar pas asaj që bën, arrin ose nuk arrin ta arrijë ekipi juaj kombëtar, automatikisht e gjeni veten në konkurrencë me ekipin kundërshtar”, thotë Xhihiq.

Dhe sigurisht kufiri mes patriotizmit nga njëra anë dhe nacionalizmit nga ana tjetër është shumë i hollë.

UEFA gjithashtu ka të ngjarë të jetë në dijeni të kësaj lidhjeje. Ajo reagon kryesisht me gjoba kur tifozët ose lojtarët kalojnë kufijtë në fushë. Me sa duket nuk ka arritur shumë deri tani: asnjë nga këto gjoba nuk ka mundur deri më tani të frenojë ekseset nacionaliste dhe ekstremiste të krahut të djathtë.