Gazeta austriake shkruan për Menduhin, berberin më të vjetër në Shkup

Vendi ballkanik sot është ende një informacion i brendshëm. Dhe nuk është befasuese vetëm me një nga liqenet më të vjetër në botë

Sapo i afrohesh liqenit të Ohrit, të pushton pamja e ujit të gjerë e të kaltër, mbi të cilin duket se shtrihet heshtja arkaike. Kullat dhe minaret e kishave pasqyrohen në liqenin më të vjetër të Evropës. Toka e fortë nën këmbët tuaja në qytetin e Ohrit nuk largon asgjë nga magjia e pamjes së një zogu: kjo copë tokë është e përshkuar me misticizëm dhe bukuri në kufi me shenjtërinë. Ai kombinon trashëgiminë botërore natyrore dhe kulturore të UNESCO-s për një arsye të mirë. “Galapagosi i Ballkanit” është ajo që studiuesit evolucionarë e quajnë trupi ujor 1.36 milionë vjeçar, i cili është shtëpia e mbi 200 specieve endemike – duke përfshirë edhe troftën e kërkuar të Ohrit.

Historia spektakolare 8 000 vjeçare e shlyerjeve në brigjet e saj është dokumentuar. 365 kisha – një për çdo ditë – dikur e bënë qytetin “Jerusalemin e Ballkanit” ortodoks të krishterë. Sot, këmbanat e kishave dhe myezinët konkurrojnë këtu në një vazo fetare dhe kulturore që, si në pjesën tjetër të vendit, duket se bashkon Perëndimin dhe Orientin. Shtëpitë bizantine të adhurimit, afresket e të cilave datojnë në shekullin e 11-të, rreshtojnë rrugët piktoreske me kalldrëm së bashku me shtëpitë tradicionale të qytetit të tregtarëve të pasur të shekullit të 19-të.

Këto të fundit dëshmojnë për fundin e sundimit shekullor osman. Njerëzit janë krenarë për ndërtesat që zgjerohen drejt majës, kështu që edhe llambat e rrugës pasqyrojnë formën e tyre. Bizhuteritë e argjendit që lavdërojnë perlën unike të Ohrit – ajo përbëhet nga luspa peshku – kënaqin zemrat e vizitorëve, ashtu si prodhuesi i letrës Nino me makinën e tij 170-vjeçare Gutenberg dhe gdhendësin e drurit Dragan, të cilin mund ta shikoni teksa punon në një ikonostasi.
Duke kaluar shasitë e vjetra të Yugo dhe Zastava, relike të epokës komuniste, shkojmë tek ajo që është ndoshta motivi më i famshëm i kartolinave në vend, Kisha Ortodokse e Sveti Jovan Kaneo. Paqja e mendjes vendos më së voni në këtë dalje shkëmbore piktoreske me pamje nga liqeni i Ohrit në Shqipëri. Kjo mund të forcohet në udhëtimin e paharrueshëm me varkë në bregun tjetër. Aty ku ndodhet vendi më i famshëm i pelegrinazhit në Maqedoninë e Veriut – Shën Naumi – me manastirin e tij të rëndësishëm, duke përfshirë djepin e shkrimit cirilik.

Është gjithashtu magjikisht i bukur përmes Grykës së Radikës të parkut më të madh kombëtar të Maqedonisë së Veriut, i rrethuar nga shpatet e thepisura malore me fshatra të lashtë dhe manastiret dërrmuese bizantine, siç është Shën Jovan Bigorski mbresëlënës. “Me 85 për qind male, Maqedonia e Veriut është vendi i shtatë më malor në botë”, thotë Ewald König me origjinë nga Steiermark, tani lideri i tregut botëror për udhëtimet në Ballkan, duke udhëzuar për rajonin. “Nuk ka det, por ka shumë ujë. Meqë ra fjala, i gjithë furnizimi me energji elektrike i vendit është në duart e Austrisë”, shpjegon ai në një nga 60 rezervuarët e vendit. Vazhdojmë drejt kryeqytetit – me një pamje të shumë majave të parajsës së përsosur të ecjes, të cilat janë deri në 2800 metra të larta.

Në Shkup mund të mahnitesh jo vetëm nga gjallëria dhe fryma e optimizmit, por edhe nga shkëlqimi. Mbi të gjitha, për historinë unike që qëndron pas fasadave me shkëlqim: Kur qyteti ra viktimë e një tërmeti shkatërrues në vitin 1963, ai u rindërtua me një mbështetje të madhe ndërkombëtare në shërbim të funksionalitetit sipas masterplanit të një arkitekti japonez.

Dekada më vonë, betoni i ekspozuar dhe maturia ia lanë vendin stileve të imponuara neoklasike në barok si pjesë e projektit miliona dollarësh “Shkupi 2014”. Gjatë këtij ndryshimi unik urban, mbi 25 ndërtesa madhështore dhe 150 skulptura dhe monumente u hoqën nga toka që dikur i përkiste Mbretërisë së lashtë të Maqedonisë. Reflektimi mbi kohërat e lavdishme, si ato nën pushtuesin legjendar Aleksandrin e Madh, mund të ketë luajtur një rol.

Udhëtari është i lumtur për këtë – për shkak të bukurisë, imponimit dhe gjithashtu pak çuditshmërisë dhe groteskut. Një hark triumfal që të kujton Parisin, një ndërtesë qeveritare që lejon shoqatat me Uashingtonin, heronjtë, poetët, artistët, mendimtarët maqedonas të hedhur në statuja kudo. Mbi kokat e tyre është ikona gjigante, 30 metra e lartë e Aleksandrit të Madh. Jo shumë larg, si vajza e madhe e Shkupit nderohet një personazh krejt tjetër: pikërisht aty ku dikur ishte pagëzuar Misionarja e Bamirësisë, Nënë Tereza, ajo tani mbahet mend në muzeun kushtuar asaj.

Në anën tjetër të Urës së Gurit, pikë referimi të qytetit, e kaluara shekullore osmane të përshëndet në Çarshinë e Vjetër, shpirtin e Shkupit. Është orientalisht e zënë, por ende e relaksuar. Vendasit dhe të ftuarit po vërshojnë nga kudo, por mund të dëgjohet shumë pak gjermanisht. 79-vjeçari i dashuruar me argëtim Menduhi është krenar që ka ofruar shërbime të prerjes së flokëve për mysafirët nga tre kontinente në floktarin e tij 113-vjeçare – më e vjetra në Ballkan, siç thekson ai.