Alban Rudaj është këshilltar komunal në bastionin kosovar në Zvicër

Në Egerkingen të Zvicrës pothuajse çdo i dhjeti banor është kosovar. Njëri prej tyre: Alban Rudaj, i cili nga fëmija emigrant u bë këshilltar lokal

Alban Rudaj (38) ishte i sigurt se nuk kishte asnjë gjasë. Se emri i tij do të ishte problem. Por më 25 prill 2021, 387 fletë votimi me emrin e tij përfunduan në kutinë e votimit. Egerkingenët kishin zgjedhur Alban Rudajn në këshillin bashkiak. Ai, i cili kishte marrë pasaportën zvicerane vetëm pesë vjet më parë.

Sot Albani thotë: “Zgjedhjet reduktuan edhe paragjykimet nga ana ime: Shumica e zviceranëve duan që ne të jemi pjesë e kësaj shoqërie”.

Alban Rudaj është anëtar i FDP-së, këshillit komunal, zviceran dhe kosovar. Ai erdhi në Zvicër në moshën nëntëvjeçare, nuk fliste asnjë fjalë gjermanisht dhe duhej të përsëriste klasën. Kur ai ishte në kërkim të një praktike, ai dërgoi 50 aplikime dhe mori 49 refuzime. Por Albani ia doli përpara, tani është inxhinier zhvillimi dhe, si këshilltar komunal, po ndihmon në planifikimin e ndërtimit të shkollës së re që një ditë do të ndjekë djali i tij.
Alban Rudaj është në shoqëri të mirë në Egerkingen SO, shkruan „Blick*. Askund tjetër përqindja e kosovarëve në popullatën e përgjithshme nuk është më e lartë: 9.3 për qind e të gjithë banorëve të Egerkingen kanë pasaportë kosovare, siç tregojnë shifrat nga Enti Federal i Statistikave, transmeton portali Shtegu.

Njëri prej tyre është edhe Lulzim Krasniqi (38). Ai ka ardhur në Zvicër si fëmijë, tani ka biznesin e tij të sigurimeve dhe thotë: „Këtu jam në shtëpi, edhe nëse nuk ndjehem si zviceran“. Apo Hana Demiri (41), e cila duhej të kërkonte punë në moshën 17-vjeçare dhe praktikisht pa njohuri të gjermanishtes. Sot ajo drejton një qendër ditore.

Në të vërtetë, përqindja e njerëzve me rrënjë kosovare në Egerkingen është ndoshta edhe më e lartë. Ashtu si Alban Rudaj, shumë banorë kanë shtetësi të dyfishtë kosovaro-zvicerane dhe në statistika figurojnë vetëm si zviceranë.

Fakti që Albani tani është anëtar i këshillit bashkiak është edhe për shkak të kryetares së komunës Johanna Bartholdi (72). Kur Albani u natyralizua në moshën 30-vjeçare, ajo e pyeti nëse mund ta imagjinonte të përfshihej në komunitet. Siç bën ajo gjithmonë. “Sigurisht që thashë që po”, thotë me të qeshur Albani, “doja të natyralizohesha”.
Por Bartholdi nuk e harroi premtimin. Para zgjedhjeve të radhës për këshillin lokal, ajo ka kontaktuar me Albanin: A nuk dëshiron të kandidojë? “Ne kemi një përqindje të huajsh prej 36 për qind dhe shumë njerëz të natyralizuar”, shpjegon kryebashkiaku për qasjen e saj. “Është e rëndësishme që këta njerëz të përfaqësohen gjithashtu”. Përveç kësaj, duhen modele për t’i marrë komunitetet e huaja, thotë politikanja e FDP. „Kjo promovon integrimin“.

Zvicra dhe kosovarët e saj: Është një histori plot ngjarje. Në vitet 1970 dhe 1980, banorët e atëhershëm të Jugosllavisë ishin të mirëpritur si punëtorë mysafirë – por vetëm kështu. Kur në vitet 1990 disa punëtorë sezonalë sollën familjet e tyre për të kapur hapin dhe të tjerët u larguan nga atdheu i tyre për shkak të tensioneve në rritje, Zvicra nuk i priti tamam me krahë hapur.

„Jugos“ janë të dhunshëm, me shpejtësi në rrugë dhe ndjekin gratë vendase, këto ishin paragjykimet. Në vitin 2008 SVP paraqiti iniciativën e tyre për dëbim, e cila më vonë u pranua nga populli. Pas krimit të dhunshëm të një kosovari, partia në vitin 2011 publikoi një reklamë me rreshtin “Kosovarët i presin zviceranët”.

Në këtë sfond, fakti që Egerkingen është kaq i popullarizuar nga kosovarët duket pothuajse ironik. Në fund të fundit, ishte komiteti i Egerkingenit i udhëhequr nga këshilltari kombëtar i SVP-së, Walter Wobmann (65) që nisi nismën e minares – një projekt-ligj tjetër i drejtuar kundër të huajve.

Fushatat kanë çuar në një imazh të keq të kosovarëve”, thotë Alban Rudaj. “Por personalisht nuk jemi ndjerë të prekur nga nisma të tilla. Ne nuk identifikohemi me kriminelët”. Albani preferon të flasë për atë që ka ndodhur që atëherë. Origjina kosovare nuk është më problem kur kërkon një praktikë: “Të rinjtë shkruajnë pak aplikime – dhe kanë një punë”.

Në përgjithësi raportimet negative për kosovarët janë ulur, thotë Albani. “Është si te italianët: nuk i sheh më si të huaj”. 15 vite më parë ai pyetej më shpesh për origjinën e tij. „Sot shpesh nuk është një problem.“ Kosovarët tani janë aktivë në të gjithë sektorët dhe profesionet: “Si ndërmarrës, mjekë, inxhinierë”.

Megjithatë, ndonjëherë ky sukses shkakton zili. Sepse të njëjtët kosovarë, prindërit e të cilëve ndërtonin shtëpi për Zvicrën, tani po i ndërtojnë vetë shtëpitë.

„Disa zviceranë ankohen se fëmijët e tyre nuk po ngopin: ata nuk kanë më mundësi të blejnë një shtëpi,“ thotë kryebashkiaku Bartholdi. Por edhe kosovarët janë më të gatshëm të blejnë një shtëpi të vjetër në të cilën duhet të investojnë ende shumë. Ose e bëjnë si Alban Rudaj dhe vëllai i tij – dhe bashkojnë forcat.

Albani dhe vëllai i tij blenë një truall së bashku dhe i ndërtuan dy shtëpitë e tyre. Në mënyrë shumë zvicerane, një tabelë me emrin e djalit të tij më të vogël varet në ballkon.
Sipas Johanna Bartholdit, nuk ka probleme për integrimin e të huajve të shumtë. Dhe nëse gjen ndonjë, i kap shpejt. Në vitin 2016, për shembull, një urdhëresë e këshillit bashkiak të Egerkingenit bëri bujë, sipas së cilës fëmijët duhet të flasin edhe gjermanisht në këndin e lojërave.

„Mësuesit u tronditën, por prindërve u pëlqeu”, thotë Bartholdi. Më parë, fëmijët zviceranë ishin ndjerë të përjashtuar ngaqë nuk flisnin shqip. „Sigurisht që kjo nuk është e mundur.“
Alban Rudaj nuk e ka problem këtë. Përkundrazi, ai mendon: “Kushdo që vjen këtu të integrohet”. Kjo nuk do të thotë që ju duhet të mohoni traditat tuaja. „Por vlerat zvicerane zbatohen në Zvicër“. Zgjedhjen e tij në këshillin komunal ai e sheh si dëshmi se kosovarët kanë mbërritur në Zvicër. Si fëmijë, ai shkonte në qendrën komunitare me prindërit për të marrë lejen e qëndrimit. “Tani jam vetë në këshillin bashkiak”.